Wat verdween

 

Wat verdween zijn tijdschriften als Bzzlletin en Literatuur. Tijdschriften waarin auteurs, critici, academische en andere neerlandici lange, saaie en minder saaie stukken wijdden aan auteurs uit heden en verleden. Vooral Bzzlletin, met zijn bespottelijke naam en zijn opmaak die aan een dysfunctionele stencilmachine deed denken, heeft het lang uitgehouden. Ik herinner me nummers over Elsschot, de Vijftigers, Japanse literatuur – er was nog veel meer. Wie snel op de hoogte wilde raken, kon heel wat in die nummers vinden. Moeizaam geschreven, schoolse overzichten hadden zo hun eigen kwaliteiten naast persoonlijke essays waaruit betrokkenheid sprak.

Waar zou je die laatste nu kunnen publiceren? In NRC Handelsblad of De Groene – maar dan moet er de aanleiding zijn van een vertaling of een heruitgave. In De Gids of De Revisor – maar daarin moeten ook oorspronkelijk proza, oorspronkelijke poëzie en essays over het wereldgebeuren een plaats krijgen. In de officiële vaktijdschriften van neerlandici – maar daarin existeert een gedachte pas wanneer hij opgetuigd wordt met voetnoten en een vraagstelling. Het literaire internet heeft een hoop gebracht, maar moet het nog meer dan een krant hebben van kortheid en actualiteit. Het tijdschrift Armada is het enige dat ik kan bedenken – en dat is meer een driemaandelijks thematisch boek dan een tijdschrift. De thema’s lopen zozeer uiteen dat ik niet direct een trouw lezerspubliek voor me zie.

Ik ben geen groot bewonderaar van Ter Braak, maar een eigentijdse Ter Braak – hoe zou die zich manifesteren? Zou hij worden opgeslokt door het academische milieu dat in zijn dagen nog onappetijtelijker was dan nu? Hij lijkt me niet het type van de doortastende hoofddocent die derdegeldstromen aantrekt. Zou hij, zoals Arnold Heumakers, elke week een groot stuk schrijven in de NRC? Ter Braak ontwikkelde zijn denkbeelden door erover te schrijven – Heumakers is een essayist met kennis van zaken en deelt ons zijn bevindingen mee.

Die behoefte waarin Bzzlletin voorzag, bij schrijvers en lezers – bestaat die niet meer? Er wordt niet minder uitgegeven dan een jaar of twintig geleden. Ik mis iets goeds erbij of ernaast. Iets dat ik associeer met een ouderwetse stencilmachine en dat desnoods strak gedesktoppublisht wordt.