zaterdag 9 april 2022
Een beroemd gedicht
Deur
Duwen
Trekken
We schrijven het jaar 1962. Ik ken iemand die als middelbare scholier dankzij dit gedicht voor de poëzie gewonnen werd. Of misschien was het wel dit gedicht, uit hetzelfde jaar:
Deur 2
Trekken
Duwen
In 1964 completeerde Bernlef een trilogie met
Deur 3
Pas op Afstapje
Pas op Opstapje
Ook in 1962 verscheen bij een kleine Amerikaanse uitgeverij New Poems van Robert Lax. ‘New’ waren die gedichten zeker – ze hadden iets van concrete poëzie waarin vooral de visuele of auditieve vorm van een gedicht betekenisdragend was; ze hadden iets van het repetitieve minimalisme dat later in de muziek mainstream werd dankzij componisten als Philip Glass.
Daarin dit titelloze gedicht:
push
pull
push
pull
push
pull
push
pull
push
Beïnvloeding? Het lijkt me onwaarschijnlijk. De geest des tijds? Wellicht. Jungiaanse synchroniteit? Wie zal het zeggen. Gelijktijdige originaliteit? Een gelijktijdig gebrek aan originaliteit? Toeval? Als ik het goed tel, zijn er zes mogelijkheden. Ik denk dat ik maar eens een dobbelsteen gooi.
Geen historische sensatie
Het handschrift van een bewonderd dichter, in een intiem
document zelfs. De aanraakbaarheid kan niet groter zijn. Ruim baan voor de
historische sensatie zou je zeggen, maar het deed en doet me – niets. Daar was
ik niet verbaasd over. Ik ben vaak met historici in musea geweest en als zij
met een trilling in hun stem leerlingen op wat dan ook wijzen, ervaar ik op zijn hoogst een intellectuele interesse.
Handtekeningen van bewonderde dichters in een van hun bundels: bij de
gretigheid waarmee sommigen die najagen, kan ik me niets voorstellen. Zelf een
handtekening zetten, liefst met een persoonlijke opdracht: ik heb er een
bloedhekel aan en verschuil me achter mijn beroerde handschrift.
Waar komt het vandaan? Gerrit Krol heeft eens een stukje
geschreven waarin hij vaststelde dat hij boeken met een voorgedrukte opdracht –
Aan Ada, To Guy who suffered – weglegde. ‘Zo’n boek is niet voor mij.’ Dat kan
het niet zijn: een boek met een met de hand geschreven opdracht is juist wel
voor jou: ‘voor Gerrit.’ Op de een of
andere manier vind ik, geloof ik, dat ook zo’n persoonlijke opdracht afbreuk
doet aan een boek: het boek is voor jou, maar niet alleen voor jou. De bundel In
memoriam lees ik niet omdat hij geschreven is door het toevallige individu
Herman Gorter met een individueel handschrift en andere eigenaardigheden, maar
omdat hij me hier en nu iets te zeggen heeft – losgekoppeld van die mijnheer
die ooit ergens leefde.
Ahistorisch zoals sommigen aseksueel zijn. Misschien moet het syndroom van De Jager gewoon op de lijst van mental diseases.